Ο ΗΡΩΑΣ
(με την πιο ειλικρινή αφιέρωση σε όλους τους ήρωές μας)
Επιτέλους βρέθηκε ο χρόνος (και η διάθεση) να γραφεί η “σύμβαση” στην οποία καταλήξαμε για το ποιος τελικά είναι αυτός ο “ήρωας”. Η διεξοδική συζήτηση επί του θέματος έγινε μια ηλιόλουστη μέρα περπατώντας στην Άνω Πόλη και τρώγοντας παγωτό. Όπως οι αρχαίοι ημών είμαστε φαίνεται της περιπατητικής σχολής.
Ξεκινήσαμε με μερικές ερωτήσεις-απαντήσεις-παραδοχές για να θέσουμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούμε να δώσουμε τον ορισμό μας.
-Ήρωας είναι αυτός ο οποίος έχει κάνει ηρωικές πράξεις ή έστω μία μεγάλης βαρύτητας.
-Ηρωικές πράξεις μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε ανεξάρτητα από τις φυσικές και πνευματικές του δεξιότητες. Μπορεί να είναι δυνατός ή αδύναμος, μπορεί να είναι είναι χαζός ή έξυπνος.
-Ηρωικές πράξεις μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε ανεξάρτητα από το σύστημα ηθικών αξιών που ακολουθεί, από το αν είναι “καλός” ή “κακός”. Στο σημείο αυτό παρατηρήσαμε ότι υπάρχει κάτι που αξιολογούμε ως “θετικό” στην έννοια του ήρωα, εν τέλει η επίδραση του έχει κάτι “θετικό” ενώ ο ίδιος μπορεί να είναι “κακός”.
-Οι ηρωικές πράξεις έχουν κάποια “δυσκολία” και απαιτούν κάποια “θυσία” από μέρος του ήρωα, η ηρωική πράξη έχει μια “υπερβατική” χροιά.
-Η ηρωική πράξη γίνεται ανεξάρτητα από το αν έχει συνείδηση ο πράττων ότι κάνει μια ηρωική πράξη ή από το αν θεωρεί την πράξη του αυτή σημαντική.
-Η ηρωική πράξη δεν έχει απαραίτητα ένα μετρήσιμα θετικό αποτέλεσμα για το άτομο ή την κοινωνία, μπορεί να υπάρχει ηρωική πράξη χωρίς τέτοιο αποτέλεσμα.
Αναζητήσαμε έπειτα τι μπορεί να συνιστά ηρωική πράξη και με βάση τις παραδοχές που κάναμε ανωτέρω.
Δεχόμαστε ότι κάθε άνθρωπος απαρτίζεται από αυτά τα στοιχεία (χαρακτηριστικά, δεξιότητες, ικανότητες, ιδιότητες, πνευματικές και σωματικές) που είναι κοινά για όλους τους ανθρώπους και γνωστά ως ένα βαθμό μέσα και από την εμπειρία της ανθρώπινης ιστορίας και επιστήμης, αλλά και από αυτά τα στοιχεία που τον καθιστούν μοναδικό σε σχέση με τους άλλους που είναι άγνωστα και απροσδιόριστα (και δεν οφείλονται μόνο στον διαφορετικό και χαώδη συνδυασμό των κοινών στην ανθρωπότητα στοιχείων). Δεχόμαστε ή αν θέλετε ονομάζουμε τα πρώτα αυτά στοιχεία Φύση του ανθρώπου τα δε δεύτερα Προσωπικότητα. Ως άνθρωποι μεταξύ μας μοιραζόμαστε στοιχεία της ίδιας Φύσης αλλά έχει ο καθένας μας μια διαφορετική Προσωπικότητα η οποία ωστόσο είναι συνδεδεμένη με τη Φύση μας.
Δεχόμενοι τα ανωτέρω, μπορούμε να πούμε ότι η ηρωική πράξη είναι μια εκδήλωση της Προσωπικότητας του ανθρώπου και συγκεκριμένα το να θυσιάζει κανείς τη Φύση του για χάρη της Προσωπικότητάς του.
Σε μια πιο χριστιανική θεώρηση του θέματος, η Προσωπικότητά μας είναι η καθομοίωσή μας με το Θείο. Αυτό στο οποίο μοιάζουμε τον Θεό είναι ότι και αυτός έχει Προσωπικότητα. Με αυτήν την έννοια ο Χριστός είναι ήρωας γιατί ακόμα και τη Θεία Φύση θυσίασε, για την Προσωπικότητά του, αποτελώντας το κατ εξοχήν παράδειγμα θυσίας της Φύσης για την Προσωπικότητα.
Ας πάμε σε ένα πιο δευτεροκλασσάτο παράδειγμα. Ο Superman είναι ήρωας όχι επειδή είναι με την μεριά των καλών, όχι επειδή είναι δυνατός αλλά επειδή επιμένει να είναι ο Κλαρκ Κεντ. Αν αφαιρέσουμε αυτό το στοιχείο από την ιστορία του τότε χάνει την ηρωικότητά της.
Είπαμε πιο πάνω ότι η ηρωική πράξη αξιολογείται από αυτούς που την αναγνωρίζουν ως κάτι θετικό. Το θετικό της στοιχείο είναι η Έκφραση και Παρουσία της Προσωπικότητας. Είναι μια απόδειξη της ύπαρξης της, η ελπίδα της επιβίωσής και της δύναμής της, η υπενθύμιση της.
Πριν κλείσουμε απαραίτητο είναι να γίνουν κάποιες παρατηρήσεις. Πρώτα πρώτα το αν υπάρχει τελικά θυσία της Φύσης για την Προσωπικότητα, είναι ένα θέμα ανοιχτό προς συζήτηση ανάλογα με τις αξιολογήσεις του καθενός. Τα παραδείγματα που χρησιμοποιήθηκαν αντανακλούν αξιολογήσεις του συγγραφέα που μπορούν να μην βρίσκουν τους άλλους σύμφωνους. Δεύτερον αξίζει να αναφερθεί ότι οι ήρωές που έχουμε παίξει κατά καιρούς αποτέλεσαν μεγάλο κομμάτι αυτής της συζήτησης, ωστόσο από διακριτικότητα και σεβασμό δεν αναφέρεται τίποτε γι αυτούς εδώ. Τρίτον ότι η διαδρομή μέχρι τον ορισμό αυτό (όπως και ο περίπατος στην Άνω Πόλη) ήταν μια αξέχαστη πνευματική εμπειρία, όπως είναι εν γένει η ειλικρινής αναζήτηση της Αλήθειας.
Comments